تأثیر کادمیم بر شاخص های فیزیولو‍‍‍‍‍‍‍‍ژیک، صفات رویشی و غلظت عناصر غذایی در گیاه گوجه فرنگی (lycopersicon esculentum) در کشت بدون خاک

به منظور بررسی تأثیر کادمیم بر شاخص های فیزیولوژیک، صفات رویشی و غلظت عناصر غذایی در اندام های مختلف گیاه گوجه فرنگی، آزمایشی گلخانه ای در سال 1387 در محل گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار و 6 تکرار و در مجموع 12 گلدان آزمایشی اجرا گردید. تیمارها شامل تیمار شاهد یعنی افزودن محلول غذایی هوگلند (فاقد کادمیم) و تیمار دوم شامل محلول غذایی هوگلند به علاوه غلظت 20 میکرومولار کادمیم بود. شاخص های مورد اندازه گیری پس از انتقال نشاء و در طول فصل رشد، عبارت بودند از: شاخص های فیزیولوژیک شامل کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها و قندهای محلول و نامحلول، صفات رویشی شامل میزان رشد نسبی (rgr)، میزان ماده سازی خالص (nar)، شدت رشد نسبی برگ (rlgr)، نسبت سطح برگ (lar)، سطح ویژه برگی (sla)، نسبت وزن برگی ((lwr، محتوای آب در واحد سطح برگ (lwca) و طول ساقه (ls) و وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه و غلظت عناصر غذایی شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس و عنصر آلاینده کادمیم در برگ، ساقه، ریشه و میوه بود. نتایج نشان داد که وجود غلظت 20 میکرومولار کادمیم در محلول غذایی، سبب تأثیر معنی دار بر برخی شاخص های رویشی شده است، به طوری که شاخص های rgr،nar، rlgr، ls، rdw (وزن خشک ریشه)، rfw (وزن تر ریشه)، sfw (وزن تر اندام هوایی) و sdw (وزن خشک اندام هوایی) به ترتیب 3/13، 4/18، 3/13، 9/18، 5/59، 7/58، 9/53 و 3/65 درصد کاهش و sla به میزان 2/12 درصد افزایش یافت، اما تأثیر معنی دار بر شاخص های فیزیولوژیک نداشت. غلظت کادمیم در تمامی اندام های گیاه به جز میوه نسبت به شاهد افزایش داشت، با این توضیح که در تیمار شاهد چنانکه انتظار می رفت، وجود کادمیم مشاهده نگردید. افزایش غلظت کادمیم در ریشه بر غلظت منگنز و مس، در ساقه بر غلظت منگنز و فسفر و در برگ بر غلظت منگنز اثر معنی دار داشت. به طوری که میزان منگنز در برگ و ساقه نسبت به شاهد به ترتیب 3/5 و 6/87 درصد افزایش و در ریشه 4/58 درصد کاهش یافت. در ساقه، غلظت فسفر 3/33 درصد و در ریشه غلظت مس به میزان دو برابر افزایش نشان داد. در میوه نیز غلظت کلسیم 7/76 درصد کاهش یافت. به طور کلی و به عنوان یک نتیجه گیری از این آزمایش و با توجه به اثرات منفی این عنصر بر رشد گیاه می توان گفت که کادمیم به عنوان یک عنصر سمی برای گوجه فرنگی محسوب شده و به این جهت کشت آن در خاک های آلوده به این عنصر، قابل توجیه نبوده و توصیه نمی شود.